Φυσικά καλλυντικά χωρίς άρωμα – είναι πιο ασφαλή;

Η ζήτηση για άοσμα φυσικά καλλυντικά (χωρίς άρωμα) έχει ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Συχνά οι καταναλωτές επιλέγουν πιο αγνά, απλά και ασφαλή προϊόντα για την περιποίηση της επιδερμίδας και των μαλλιών τους. Μέσα σε αυτή τη γενικότερη τάση, μια ιδιαίτερη κατηγορία έχει αρχίσει να ξεχωρίζει: τα φυσικά καλλυντικά χωρίς άρωμα.

Είναι όμως πράγματι πιο ασφαλή από τα υπόλοιπα; Απευθύνονται σε όλους ή μόνο σε άτομα με ευαισθησίες; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ «χωρίς άρωμα» και «χωρίς αλλεργιογόνα»; Και έχουν αυτά τα προϊόντα το ίδιο αποτέλεσμα με εκείνα που περιέχουν αιθέρια έλαια ή φυσικά αρώματα;

Σε αυτό το άρθρο, θα αναλύσουμε διεξοδικά τα παραπάνω ερωτήματα και θα δούμε γιατί τα άοσμα φυσικά καλλυντικά μπορεί να είναι η σωστή επιλογή για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Τι σημαίνει «καλλυντικά χωρίς άρωμα»;

Όλα όσα χρειάζεσαι, τίποτα που δεν χρειάζεσαι.

Η ένδειξη “χωρίς άρωμα” (fragrance-free) δεν έχει πάντα την ίδια σημασία, και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις τρείς βασικές κατηγορίες:

Χωρίς πρόσθετο άρωμα

Προϊόντα που δεν περιέχουν πρόσθετα αρωματικά συστατικά (είτε φυσικά είτε συνθετικά). Ενδέχεται, όμως, να διατηρούν μια ελαφριά φυσική μυρωδιά που προέρχεται από τα βασικά φυτικά συστατικά (π.χ. λάδι καρύδας ή βούτυρο καριτέ).

Χωρίς αρωματικά αλλεργιογόνα

Προϊόντα που μπορεί να περιέχουν φυσικό άρωμα ή αιθέρια έλαια, αλλά χωρίς τις πιο κοινές αλλεργιογόνες ενώσεις όπως:

• Linalool
• Limonene
• Citral
• Eugenol

Αυτά είναι τα συστατικά που οφείλουν να αναγράφονται μεμονωμένα στην ετικέτα όταν ξεπερνούν το 0.001% στο τελικό προϊόν.

Πλήρως άοσμα

Προϊόντα που ούτε περιέχουν άρωμα ούτε μυρίζουν έντονα, διότι ακόμη και το βασικό τους μείγμα έχει επιλεγεί με σκοπό τη σχεδόν μηδενική οσμή. Αυτή είναι η πιο «αυστηρή» κατηγορία άοσμων καλλυντικών.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι πολλές φυσικές ουσίες που χρησιμοποιούνται ευρέως στα καλλυντικά έχουν κάποιο φυσικό άρωμα. Για παράδειγμα, έλαια όπως ελαιόλαδο, σταφυλοσπορέλαιο, δαφνέλαιο και πολλά άλλα, καθώς και βιταμίνες και πρόσθετα όπως Aloe Vera, Βιταμίνη Ε, διάφορα εκχυλίσματα, πολλές φορές δίνουν το άρωμά τους στα καλλυντικά στα οποία χρησιμοποιούνται. Διαφέρουν, όμως, σημαντικά από τα αιθέρια έλαια και τα συνθετικά αρώματα στην συγκέντρωση της αρωματικής ύλης. Στην περίπτωσή τους, αυτή είναι τόσο μικρή που δεν δημιουργεί αλλεργίες και άλλα προβλήματα.

Τι μπορούν να προκαλέσουν τα αιθέρια έλαια και τα αρώματα

Τα αιθέρια έλαια και τα αρώματα, ακόμη και όταν είναι φυσικής προέλευσης, μπορούν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις στο δέρμα ή τον οργανισμό, ιδιαίτερα όταν χρησιμοποιούνται χωρίς προσοχή ή σε μεγάλες συγκεντρώσεις.

Δερματικοί ερεθισμοί

Ορισμένα αιθέρια έλαια, όπως η κανέλα, το γαρύφαλλο ή το λεμονόχορτο, έχουν ισχυρή δράση και μπορεί να προκαλέσουν ερυθρότητα, κάψιμο, αίσθημα τραβήγματος ή ερεθισμό, ειδικά σε ευαίσθητες ή δυσανεκτικές επιδερμίδες. Επιπλέον, κάποια συστατικά (π.χ. citral, eugenol) θεωρούνται δυνητικά ερεθιστικά και ρυθμίζονται από τον κανονισμό της ΕΕ.

Αλλεργικές αντιδράσεις

Τα αρωματικά αλλεργιογόνα είναι η κύρια αιτία αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής σε καλλυντικά. Η αντίδραση μπορεί να εκδηλωθεί με φαγούρα, ξεφλούδισμα ή εξανθήματα. Μάλιστα, ορισμένα φυσικά αρώματα ή αιθέρια έλαια (όπως η λεβάντα ή το tea tree) είναι γνωστό ότι, παρόλο που θεωρούνται ήπια, έχουν συνδεθεί με περιπτώσεις αλλεργιών.

Αναπνευστική επιβάρυνση

Κάποια αιθέρια έλαια ή έντονα αρωματικά μπορεί να επιβαρύνουν άτομα με άσθμα ή ευαισθησία στις οσμές, προκαλώντας από ελαφριά δυσφορία έως σοβαρότερες αντιδράσεις όπως πονοκεφάλους, ναυτία ή κρίσεις δύσπνοιας.

Φωτοευαισθησία

Αιθέρια έλαια όπως το περγαμόντο, το λεμόνι ή το lime περιέχουν φουροκουμαρίνες που, σε συνδυασμό με την ηλιακή ακτινοβολία, μπορούν να προκαλέσουν φωτοτοξικές αντιδράσεις: δερματικά εγκαύματα, φλεγμονή ή σκούρες κηλίδες στο δέρμα.

Ορμονικές παρεμβολές

Αν και αμφιλεγόμενο, ορισμένα αιθέρια έλαια όπως η λεβάντα και το tea tree έχουν ερευνηθεί για πιθανή ορμονική επίδραση, ειδικά σε παιδιά. Η χρήση τους απαιτεί φειδώ και σωστή καθοδήγηση.

Η κατανόηση αυτών των επιδράσεων δεν σημαίνει ότι όλα τα αιθέρια έλαια είναι «επικίνδυνα», αλλά ότι χρειάζεται να αξιολογούνται η ποιότητα, η συγκέντρωση και το προφίλ του κάθε χρήστη.

Γιατί κάποιοι επιλέγουν άοσμα καλλυντικά

Εκτός από τους λόγους υγείας και ευαισθησίας, υπάρχουν και καθαρά αισθητικοί ή πρακτικοί λόγοι που ωθούν έναν καταναλωτή να προτιμήσει ένα καλλυντικό χωρίς άρωμα.

Σε μια εποχή όπου σχεδόν όλα τα προϊόντα προσωπικής περιποίησης περιέχουν άρωμα – σαμπουάν, μαλακτικό, αφρόλουτρο, κρέμα σώματος, αντηλιακό, αποσμητικό, κρέμα προσώπου, άρωμα σώματος – είναι εύκολο να καταλήξει κάποιος με ένα σώμα «γεμάτο μυρωδιές».

Αυτό το υπερβολικό άρωμα μπορεί να:

• Δημιουργεί ασυνέπεια, καθώς τα διαφορετικά αρώματα συγκρούονται και δημιουργούν ένα χαοτικό άρωμα στο σώμα.
• Αλλοιώνει την οσφρητική εμπειρία, κάνοντάς σε να μην απολαμβάνεις ούτε το άρωμα που εσύ διάλεξες (π.χ. το άρωμά σου).
• Κουράζει το περιβάλλον σου – ειδικά σε επαγγελματικούς χώρους ή κλειστά δωμάτια όπου το άρωμα παραμένει στον αέρα.
• Δημιουργεί ενόχληση σε ευαίσθητους ανθρώπους, όπως παιδιά, ηλικιωμένους ή άτομα με αναπνευστικά προβλήματα.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, αρκετοί επιλέγουν να περιορίσουν τα αρωματικά προϊόντα στο απολύτως απαραίτητο – π.χ. μόνο ένα άρωμα ή αποσμητικό – και όλα τα υπόλοιπα να είναι άοσμα. Έτσι διατηρούν την καθαρότητα στο δέρμα τους και έχουν τον έλεγχο της οσμής τους.

Ποιοι χρειάζονται καλλυντικά χωρίς άρωμα;

Τα αρωματικά συστατικά, ακόμη και τα φυσικά, μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμούς ή αλλεργικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα άτομα. Οι ομάδες που ωφελούνται περισσότερο από τη χρήση άοσμων καλλυντικών είναι:

Άτομα με ευαίσθητο ή αντιδραστικό δέρμα

Η παραμικρή έκθεση σε ορισμένα αιθέρια έλαια μπορεί να προκαλέσει ερυθρότητα, φαγούρα ή αίσθημα καύσου.

Άτομα με ατοπική δερματίτιδα, ψωρίαση ή ροδόχρου

Η επιδερμίδα είναι ήδη επιβαρυμένη και κάθε επιπλέον “καλλυντικό ερέθισμα” μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.

Έγκυες γυναίκες

Κατά το πρώτο τρίμηνο κυρίως, συνίσταται η αποφυγή έντονων αιθέριων ελαίων λόγω πιθανής δράσης στο ενδοκρινικό σύστημα.

Βρέφη και παιδιά

Το δέρμα τους είναι λεπτότερο και πιο απορροφητικό, ενώ το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως.

Άτομα που έχουν αλλεργία ή ευαισθησία σε οσμές

Πέρα από το δέρμα, κάποια άτομα παρουσιάζουν πονοκέφαλο, δυσφορία ή ερεθισμό αναπνευστικού από αρώματα.

Είναι πιο ασφαλή τα φυσικά καλλυντικά χωρίς άρωμα;

Σε πολλές περιπτώσεις, ναι. Τα άοσμα φυσικά καλλυντικά:

• Περιέχουν λιγότερα πιθανά αλλεργιογόνα
• Μειώνουν την πιθανότητα δερματικού ερεθισμού
• Είναι πιο καλά ανεκτά από υπερευαίσθητους οργανισμούς
• Επιτρέπουν καλύτερο έλεγχο στην απορρόφηση του προϊόντος χωρίς παρεμβολές

Ωστόσο, η ασφάλεια δεν εξαρτάται μόνο από την απουσία αρώματος. Σημαντικό ρόλο παίζουν και άλλες παράμετροι όπως:

• η καθαρότητα των πρώτων υλών
• η σωστή συντήρηση του προϊόντος
• το pH και η συμβατότητά του με το δέρμα

Φυσικά αρώματα και αιθέρια έλαια – Είναι πραγματικά «επικίνδυνα»;

Όχι απαραίτητα. Τα αιθέρια έλαια που χρησιμοποιούνται στα φυσικά καλλυντικά μπορούν να είναι ασφαλή και θεραπευτικά, όταν πληρούν τις εξής προϋποθέσεις:

• Είναι υψηλής ποιότητας (π.χ. αποστάγματα α’ απόσταξης)
• Χρησιμοποιούνται σε χαμηλή συγκέντρωση (<1%)
• Ελέγχονται για την παρουσία αλλεργιογόνων ουσιών

Παραδείγματα ήπιων αιθέριων ελαίων:

• Λεβάντα (καταπραϋντική)
• Χαμομήλι (αντιφλεγμονώδες)
• Τριαντάφυλλο (ενυδατικό & αντιοξειδωτικό)

Όμως ακόμη και αυτά δεν είναι κατάλληλα για όλους, ιδιαίτερα σε παιδιά ή σε πολύ ευαίσθητο δέρμα.

Πλεονεκτήματα των καλλυντικών χωρίς άρωμα

Πότε να επιλέξεις φυσικά καλλυντικά χωρίς άρωμα

Κατά τη διάρκεια δερματολογικών θεραπειών: Όταν κάνεις χρήση ρετινοειδών, AHA/BHA οξέων, ή κορτικοστεροειδών, το δέρμα είναι πιο ευάλωτο και οι πιθανότητες ερεθισμού από αρώματα αυξάνονται. Προτιμώνται απόλυτα ήπια και ουδέτερα καλλυντικά.

Σε περιόδους αυξημένης αλλεργικής αντίδρασης: Την άνοιξη, σε καταστάσεις στρες ή μετά από αλλεργικό επεισόδιο, το ανοσοποιητικό σύστημα βρίσκεται σε «συναγερμό». Τα καλλυντικά χωρίς άρωμα μειώνουν την πιθανότητα νέας έξαρσης.

Πριν από χρήση σε νέα περιοχή του σώματος: Αν δοκιμάζεις προϊόν για πρώτη φορά στο πρόσωπο, το λαιμό ή σε ευαίσθητες περιοχές, η αποφυγή αρωμάτων είναι ενδεδειγμένη για την αποφυγή αντιδράσεων.

Σε περιπτώσεις πρόωρης γήρανσης ή δέρματος με φλεγμονές: Τα έντονα αρωματικά ή αιθέρια έλαια μπορούν να εντείνουν τη φλεγμονή ή να διαταράξουν τη λειτουργία φραγμού του δέρματος. Ένα ήπιο, άοσμο προϊόν είναι πιο προστατευτικό.

Όταν φροντίζεις άτομα με αλλεργίες, μωρά ή ηλικιωμένους: Οι άοσμες συνθέσεις είναι πιο ουδέτερες και ασφαλείς για άτομα με ευαισθησία ή μειωμένη ανοχή.

Τι να προσέξεις πριν αγοράσεις ένα καλλυντικό «χωρίς άρωμα»

Να διαβάζεις τη λίστα συστατικών (INCI): Πολλά τα προϊόντα δεν είναι προφανή στη περιγραφή. Αν δεις το προϊόν αναγράφει π.χ. «parfum» στο τέλος των ανθετών.

Πρόσεξε για αλλεργιογόνα συστατικά: Έστω και αν δεν υπάρχει η λέξη «άρωμα», έλεγξε αν αναγράφονται συστατικά όπως «Limonene», «Citral», «Eugenol» που είναι γνωστά αρωματικά αλλεργιογόνα. Η παρουσία τους υποδηλώνει ότι το προϊόν περιέχει κάποια μορφή αρωματικού στοιχείου, φυσικού ή μη.

Μη βασίζεσαι μόνο σε marketing όρους: Όροι όπως “unscented” ή “no added fragrance” μπορεί να παραπλανούν. Κάποια προϊόντα περιέχουν ουσίες για να καλύψουν δυσάρεστες μυρωδιές, οι οποίες παραμένουν δραστικές για το δέρμα.

Έλεγξε αν έχει πιστοποιήσεις (π.χ. COSMOS, Ecocert): Οι φυσικές πιστοποιήσεις συχνά συνοδεύονται από περιορισμούς ως προς τα επιτρεπόμενα αρωματικά. Ένα πιστοποιημένο προϊόν μπορεί να σου παρέχει περισσότερη ασφάλεια.

Ζήτησε δείγμα ή κάνε δοκιμή σε μικρή επιφάνεια: Αν έχεις ιστορικό αλλεργιών, είναι πάντα χρήσιμο να δοκιμάσεις πρώτα στο εσωτερικό του καρπού σου για 24 ώρες πριν την κανονική χρήση.

Τα φυσικά καλλυντικά χωρίς άρωμα είναι μια πολύτιμη λύση για όσους αναζητούν ήπια, καθαρή και ασφαλή περιποίηση, χωρίς να διακινδυνεύουν ερεθισμούς ή ανεπιθύμητες αντιδράσεις. Δεν είναι απαραίτητα «καλύτερα» για όλους, αλλά για το κατάλληλο δέρμα είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται. Είναι, δηλαδή, ιδανική λύση για όσους δίνουν προτεραιότητα στην ασφάλεια, την ευαισθησία του δέρματος ή απλώς την καθαρότητα στη ρουτίνα περιποίησής τους. Καθώς ο αριθμός των καταναλωτών που στρέφονται σε τέτοιες επιλογές αυξάνεται, όλο και περισσότερες εταιρείες ανταποκρίνονται με ποιοτικά, άοσμα και απολύτως φυσικά προϊόντα. Αν έχεις ευαίσθητο δέρμα ή απλώς θέλεις να περιορίσεις τα ερεθιστικά ή υπερβολικά έντονα αρώματα στην καθημερινότητά σου, αξίζει να δοκιμάσεις τη διαφορά που προσφέρει ένα φυσικό προϊόν χωρίς άρωμα.